“Ik luister naar verhalen met de camera”: John O'Leary

▲ Aura , Cholula, Puebla (2024) en Zelfportret (2019). Foto met dank aan John O'Leary

▲ Afbeeldingen uit de serie The Passion of the Christ , Puebla (1984). Foto met dank aan John O'Leary

▲ De peettante (2025) Foto met dank aan John O'Leary

▲ De laatste verovering , Cholula, Puebla (2014) Foto met dank aan John O'Leary

▲ De Indiaan , Córdoba, Veracruz (1980). Foto met dank aan John O'Leary

Daniel López Aguilar

Krant La Jornada, vrijdag 22 augustus 2025, p. 2

John O'Leary heeft de visuele herinnering aan San Pedro Cholula, Puebla, tot zijn territorium gemaakt.

Tussen de piramide die de stad bekroont en de steegjes waar de burgemeesters zich voorbereiden op de festiviteiten, omspannen zijn foto's decennia: ze leggen de essentie van het dagelijks leven vast en onthullen het ritme van de traditie dat ondanks de tijd blijft bestaan.

Samen met Maritza López ontvangt hij vandaag de Medaille voor Fotografische Verdienste in het Nationaal Museum voor Antropologie, een erkenning die de antropoloog beschouwt als “een plechtig moment” en “een manier om de gemeenschap te omarmen die mij al jaren steunt.”

O'Leary, geboren in Temple, Texas, in 1949, noemt zichzelf Mexicaan bij uitstek. Hij kwam naar het land met de bedoeling er een jaar te studeren en is nooit meer weggegaan. "Ik werd verliefd op de mensen, het stadje Cholula, op dit land. Ik heb naturalisatie aangevraagd en hier ben ik dan", zei hij in een interview met La Jornada .

“Al sinds mijn kindertijd heb ik een band met fotografie ontwikkeld. Die band ontstond als een uiting van nieuwsgierigheid en werd bestendigd door de jaren heen, door diepgaande observatie.

Mijn eerste bewuste foto werd gemaakt toen ik zeven was, toen ik de camera van mijn moeder leende. Ik legde de school, het moment en de aanwezigheid van mijn klasgenoten vast. Vanaf dat moment begreep ik dat elke opname een getuigenis en herinnering is.

Haar opleiding in de antropologie hielp haar rituelen, betekenissen en sociale organisatie te begrijpen. "Doordat ik als lid van de gemeenschap leefde, kreeg ik toegang tot momenten die niemand anders kon vastleggen. Dankzij dit etnografische perspectief kon ik niet alleen gebaren vastleggen, maar ook de manier waarop de geschiedenis voortleeft onder de bewoners."

Cholula is al meer dan 3000 jaar een onafgebroken nederzetting. De geschiedenis klinkt door in elke straat, in elk ritueel, en de levens van de inwoners weerspiegelen eeuwenoude tradities die intact zijn gebleven. Dat fascineert me.

John O'Leary kwam in aanraking met professionele fotografie door dagelijks te oefenen met vrienden en collega's, maar ook door deel te nemen aan sociale portretsessies en het werk van andere kunstenaars te observeren.

Zijn eerste belangrijke erkenning was de acceptatie van een aantal van zijn werken op het eerste Latijns-Amerikaanse fotografiecolloquium, dat in 1978 werd gehouden in het Museum of Modern Art.

Sindsdien is zijn visie uitgegroeid tot het visuele geheugen van San Pedro Cholula en omgeving, een document dat documentaire nauwkeurigheid combineert met artistieke gevoeligheid. In Cholula staat hij bekend als de "volksfotograaf"; sommigen erkennen hem zelfs als de grafische chroniqueur van de regio, een weerspiegeling van de verbondenheid en betrokkenheid die hij decennialang met de gemeenschap heeft opgebouwd.

Tot zijn bekendste series behoort The Passion of the Christ , waarin hij al tientallen jaren de jaarlijkse voorstelling documenteert die een bewoner van de wijk Romero Vargas organiseert.

"Ik ben zo'n twintig keer naar het stuk geweest. Ik zag hoe de rol van Christus in de loop der tijd evolueerde, hoe de acteurs ouder werden en hoe de gemeenschap de traditie voortzette. Het is fascinerend om te zien hoe sommige mensen zich 50 jaar lang aan een traditie blijven wijden", herinnert hij zich.

Een ander relevant hoofdstuk was lokaal worstelen, waardoor ik de passie van amateursporters die zich aan een populaire kunst wijden, kon vastleggen. "De boksers nodigden me uit om hen jarenlang te volgen, en soms werkte ik parallel aan andere series; het is een bewijs van het dagelijks leven en de inzet van degenen die van hun sport houden."

Hij erkende de traditie van degenen die hem voorgingen: van Humboldt en Bandelier tot William Henry Jackson, en ook de gebroeders Kilburn; zij lieten allemaal een verslag na van Cholula en omgeving. "Die lijn volgen geeft me een gevoel van continuïteit. Er is ruimte voor meer beelden en meer herinneringen. Ik draag bij aan de lijn van degenen die deze regio hebben gedocumenteerd."

Het archief omvat processies, beurzen, feesten ter ere van beschermheiligen, mayordomías en een verzameling antieke ansichtkaarten van meer dan 4.000 stuks uit Cholula, Puebla, Atlixco, Tlaxcala en Veracruz.

"Ik wilde een ruimte openen waar fotografisch geheugen niet opgesloten zit. De gemeenschap en onderzoekers hebben toegang tot de beelden; dat is het behoud van de geschiedenis", zei hij.

"Het ontvangen van de Medal of Photographic Merit is een collectieve erkenning voor Cholula's buren, vrienden en collega's, maar ook voor degenen die bijdragen aan het behoud van de herinnering aan de gemeenschap. De prijs wordt namelijk toegekend door het National Institute of Anthropology and History."

Aan de nieuwe generaties kunstenaars geeft hij het volgende advies: "Oefen, observeer en respecteer de gemeenschap. Fotografie is herinnering, en dat is onze verantwoordelijkheid."

Voor O'Leary is documenteren een vorm van verbondenheid, van "teamwork; ik draag de gemeenschap achter me. Elk beeld is een collectieve daad, een toewijding aan de geschiedenis en cultuur van ons volk."

Constante observatie en geduld zijn enorm belangrijk in documentaire fotografie. Het gaat niet alleen om richten en schieten, maar ook om het begrijpen van de timing, gebaren en het ritme van het leven van mensen. Elke opname vereist respect voor wat er voor je gebeurt en het verhaal dat dat moment belichaamt.

De fotograaf reflecteerde ook op culturele continuïteit en herinnering. "Wanneer je tradities, festiviteiten of rituelen documenteert, verbind je generaties. Elke mayordomo die zijn plicht vervult, elke worstelaar die de ring betreedt, elk kind dat naar de piramide kijkt: ze maken allemaal deel uit van een historisch weefsel dat het verdient bewaard te blijven."

"Cholula is een levend organisme. Elke straat, elk plein, elk feest heeft een verhaal te vertellen. Mijn werk bestaat uit het luisteren naar die verhalen met de camera."